Role of opposite party in Indian Parliament

³ÖÖ¸üŸÖÖ“µÖÖ ÃÖÓÃÖ¤üßµÖ Ö ×¾Ö¸üÖê¬Öß ¯ÖÖÖ“Öß ³Öã״֍úÖ

                                                                    ›üÖò. ÃÖÖî. ¿Öã³ÖÖӐÖß ×¤ü­Öê¿Ö ¸üÖšß

ÁÖß´ÖŸÖß ¯Ö. ú. úÖê™êü“ÖÖ ´Ö×Æü»ÖÖ ´ÖÆüÖ×¾ÖªÖ»ÖµÖ,

                                                                             ³ÖãÃÖÖ¾Öôû

¯ÖÎßÖÖ¾Ö­ÖÖ-

³ÖÖ¸üŸÖÖ­Öê ÃÖÓÃÖ¤üßµÖ »ÖÖêú¿ÖÖÆüß“ÖÖ Ã¾ÖߍúÖ¸ü êú»ÖÖ †ÖÆêü. »ÖÖêú¿ÖÖÆüß“ÖÖ  ¯ÖÏÖÖ ×­Ö¾Ö›üÖãúß»ÖÖ ´Æü™ü»Öê •ÖÖŸÖê. ×­Ö¾Ö›üÖãúßÃÖÖšß ×¾Ö¸üÖê¬Öß ¯ÖÖ  †Ö¾Ö¿µÖú †ÖÆÓüê. ¯ÖÓ¸üŸÖã ÃÖ¬µÖÖ ¤êü¿ÖÖ“Öß †£ÖÔ¾µÖ¾ÖãÖÖ ÃÖӍú™üÖŸÖ †ÖÆêü. †Ö×£Öԍú ׾֍úÖÃÖÖ“ÖÖ ¾ÖêÖ ´ÖÓ¤üÖ¾ÖŸÖ †ÖÆêü. ­Ö¾Öê ¸üÖê•ÖÖÖ¸ü ×­Ö´ÖÖÔÖ ÆüÖêŸÖ ­ÖÖÆüߟÖ. •µÖÖÓ­ÖÖ ¸üÖê•ÖÖÖ¸ü ×´ÖôûÖ»ÖÖ †ÖÆêü, ŸµÖÖÓ­ÖÖ ŸÖÖê Ö´Ö־֝µÖÖ“ÖÖ ¬ÖÖêúÖ •Ö֝־֟ÖÖê. ´ÖÆü֐ÖÖ‡Ô ³Ö›üú»Öß †ÖÆêü. ›üÖò»Ö¸ü“µÖÖ ŸÖã»Ö­ÖêŸÖ ¹ý¯ÖµÖÖ ‘ÖÃÖ¸üŸÖÖê †ÖÆêü. ¯Öê™üÒÖê»Ö-×›ü—Öê»Ö ´ÖÆüÖÖŸÖ †ÖÆêü. ÃÖ¾ÖÔ ²ÖÖ•ÖæÓ­Öß †Ö×£Öԍú úÖëÓ›üß —ÖÖ»Öß †ÖÆêü.  ¤êü¿Öß Øú¾ÖÖ ¯Ö¸ü¤êü¿Öß Öãӟ־֝Öæú¤üÖ¸ü ¯ÖîÃÖê ÖãÓŸÖ¾ÖŸÖ ­ÖÖÆüߟÖ. †ÖÃÖì»Ö¸ü, ¯ÖÖòÍúÖêÃÖÖ¸üµÖÖ Óú¯Ö­µÖÖÓ“Öê Æü•ÖÖ¸ü úÖê™üàÓ“Öê ¯Öύú»¯Ö ¸ü§ ÆüÖêŸÖ †ÖÆêüŸÖ.  µÖÖ ¬ÖÖê¸üÖ ¯ÖӐÖ㟾ÖÖ´Öãôêû ׭֝ÖÔµÖ ‘ÖêŸÖ»Öê •ÖÖŸÖ ­ÖÖÆüߟÖ. ÃÖ¸üúÖ¸ü ÖŸÖß Ö´ÖÖ¾Öæ­Ö  ²ÖÃÖ»Öê †ÖÆêü.

Ö껵ÖÖ úÖÆüß ×¤ü¾ÖÃÖÖÓŸÖ ³Ö™ÒüÖ“ÖÖ¸üÖÃÖÓ²ÖÓ¬Öß †­Öêú ¯Öύú¸üÖê ˆ•Öê›üÖŸÖ µÖê‰ú »Ö֐ֻÖß. ëú¤üÏÖŸÖᯙ ÃÖ¸üúÖ¸ü»ÖÖ úÖë›üßŸÖ ¯Öú›üµÖÖÃÖÖšüß »ÖÖêú¯ÖÖ»Ö ×¾Ö¬ÖêµÖú ¾Ö †ÖÖ Æü•ÖÖ¸ëü“Öê †ÖÓ¤üÖê»Ö­Ö, ™æü-•Öß Ã¯ÖꌙüÒÒ´Ö ¯Öύú¸üÖ , úÖêôûÃÖÖ ‘ÖÖê™üÖôûÖ , ¸üÖ™Òüãú»Ö ‘ÖÖê™üÖôûÖ, †Ö¤ü¿ÖÔ ‘ÖÖê™üÖôûÖ ‡ŸµÖÖ¤üß ‘ÖÖê™üÖôûµÖÖ­Öê ŸÖ¸ü ³Ö™ÒüÖ“ÖÖ¸ü ´ÖÖêšüµÖÖ ¯ÖÏ´Ö֝ÖÖŸÖ ¯Öãœêü †Ö»ÖÖ. †“Ö֭֍ú úÖÓ¤êü †Ö×Ö ŸµÖÖ¯ÖÖšüÖê¯ÖÖšü ³ÖÖ•µÖÖ †Ö×Ö ¿Öê¾Ö™üß ¯Öê™ÒüÖê»Ö“Öê ³ÖÖ¾Ö ¾ÖÖœü †Ö×Ö ´ÖÆü֐ÖÖ‡Ô ×¾Ö¹ý¬¤ü ­ÖêÆü´Öß ×¾Ö¸üÖê¬Öß ¯ÖÖ †ÖÎú´Öú ÆüÖêŸÖÖŸÖ. µÖÖ׿־ÖÖµÖ »Ö¾ÖÖÃÖÖ, ¿ÖêŸÖú·µÖÖÓ“µÖÖ †ÖŸ´ÖÆüŸµÖÖ, ŸÖê»ÖӐÖ֝ÖÖ ¾ÖÖî¸êü †ÓÖÖÓ­Öß ÃÖ¸üúÖ¸ü“µÖÖ †²ÖãΓÖß »ÖŒŸÖ¸êü ¾Öê¿Öß¾Ö¸ü ™üÖӐ֝µÖÖ‹ê¾Ö•Öß †ÖŸÖÖ¯ÖµÖÔŸÖ ×¾ÖúÖÃÖÖÃÖÖšüß †ÖÎú´Öú ÆüÖêŸÖÖê †ÖÆêü †¿Öß †Ö¿ÖÖ ¤êüÖÖ¸üÖ ×¾Ö¸üÖê¬Öß ¯ÖÖ ú¬Öß ³ÖÖ¾Ö­ÖÖŸ´Öú †Ö¾ÖÖÆü­Ö  ¸üŸÖÖŸÖ. †£ÖÖÔŸÖ“Ö ´ÖÆü֐ÖÖ‡Ô, ³Ö™ÒüÖ“ÖÖ¸ü, ¿ÖêŸÖ´ÖÖ»ÖÖ»ÖÖ ú´Öß ³ÖÖ¾Ö, “Öãúß“Öß ×¾ÖŸÖ¸üÖ ¾µÖ¾ÖãÖÖ ¾ÖÖî¸ëü¾Ö¸ü ÃÖ¸üúÖ¸ü“Öê †ÖÃÖ­Ö ›üôû´ÖôûßŸÖ ú¹ý ¿ÖúÖÖ¸êü ¯ÖÏ¿­Ö ÃÖÖê›æü­Ö ×¾Ö¸üÖê¬Öß ¯ÖÖÖÓ“Öê ³ÖÖ¾Ö­ÖÖŸ´Öú ´Öã¤üµÖÖÓ¾Ö¸ü ¸ü֕֍úÖ¸üÖ ÃÖã¹ý ú¸üÖê ÃÖ¸üúÖ¸ü“µÖÖ ¯Ö£µÖÖ¾Ö¸ü“Ö ¯Ö›üŸÖÖÓ­ÖÖ  פüÃÖŸÖê.

׫üü¯ÖÖßµÖ ¯Ö¬¤üŸÖß“Öê ´ÖÆüŸ¾Öü-

  ÃÖ¢ÖÖ¬ÖÖ¸üß †Ö×Ö ×¾Ö¸üÖê¬Öß ¯ÖÖ †¿ÖÖ ¤üÖê‘ÖÖÓ´Ö¬µÖê“Ö ¸ü֕֍úÖ¸üÖÖ“Öß ¾ÖÖ™üÖß —ÖÖ»Öß †ÃÖê»Ö ŸÖ¸ü ïÖ™üŸÖÖ †ÃÖŸÖê. ¾ÖêÖÖ­Öê ׭֝ÖÔµÖ ÆüÖêŸÖÖŸÖ. †ÃÖÖ  ¯ÖύúÖ¸ü †´Öê׸üúÖ ¾Ö ‡Ó»ÖÓ›ü µÖÖ ¤üÖê­Ö ¤êü¿ÖÖÓŸÖ †Ö¯ÖÖÖÃÖ ¯ÖÖÆüÖ¾ÖµÖÖÃÖ ×´ÖôûŸÖÖêü.†´Öê׸üêúŸÖ ׸ü¯ÖÛ²»Öú­Ö ¾Ö ›êü´ÖÖòÐò ™üߍú, ŸÖ¸ü ‡Ó»ÖÓ›ü´Ö¬µÖê Æãü•Öæ¸ü †Ö×Ö ´Ö•Öæ¸ü †¿ÖÖ ¯ÖÏÖ´Ö㏵ÖÖ­Öê ¤üÖê­Ö“Ö ¯ÖÖÖÓŸÖ ¸ü֕֍úÖ¸üÖ ×¾Ö³Ö֐ֻÖê Öê»Öê †ÖÆêü. ŸµÖÖ ¤êü¿ÖÖÓ´Ö¬µÖê ‡ŸÖ¸ü ¯ÖÖ †ÖÆêüŸÖ; ¯ÖÖ ŸµÖÖÓ“Öê †Ûß֟¾Ö ­ÖÖµÖ †ÖÆêü. 

µÖÖ ¤üÖê­Ö »ÖÖêú¿ÖÖÆüß ¸üÖ™üÒÖÓ¯ÖÏ´Ö֝Öê“Ö ³ÖÖ¸üŸÖÖŸÖÆüß ×«ü¯ÖÖßµÖ ¯Ö¬¤üŸÖß †ÃÖÖ¾Öß, †ÃÖê †­ÖêúÖÓ­ÖÖ ¾ÖÖ™üŸÖê. úÖÑӐÖÏêÃÖ µÖÖ ¤êü¿Ö¾µÖÖ¯Öß ¯ÖÖÖ»ÖÖ ¯ÖµÖÖÔµÖ ´ÆüÖæ­Ö ³ÖÖ¸üŸÖßµÖ •Ö­ÖŸÖÖ ¯ÖÖÖ“ÖÖ ˆ¤üµÖ —ÖÖ»µÖÖ­ÖÓŸÖ¸ü †ÖŸÖÖ ¤êü¿ÖÖ“Öß ¾ÖÖ™ü“ÖÖ»Ö ×«üü¯ÖÖßµÖ ¯Ö¬¤üŸÖߍú›êü  ÆüÖêŸÖ †ÖÆêü, †ÃÖêÆüß ´ÖŸÖ ¾µÖŒŸÖ êú»Öê Öê»Öê  •ÖÖŸÖê.

³ÖÖ¸üŸÖÖŸÖᯙ ­ÖÖÓê¤üÖߍéúŸÖ ¸ü֕֍úßµÖ ¯ÖÖ-

 ³ÖÖ¸üŸÖÖ“µÖÖúú×­Ö¾Ö›üÖæú †ÖµÖÖêÖ֍ú›êü —ÖÖ»Ö껵ÖÖ ­ÖÖê¤üÖß­ÖãÃÖÖ¸ü ¤êü¿ÖÖŸÖ ÃÖ¬µÖÖ úÖÑӐÖÏêÃÖ, ³ÖÖ•Ö¯Ö, ²ÖÆãü•Ö­Ö ÃÖ´ÖÖ•Ö ¯ÖÖ, ´ÖÖŒÃÖÔ¾ÖÖ¤üß ú´µÖã×­ÖÙü ¯ÖÖ, ³ÖÖ¸üŸÖßµÖ ú´µÖã×­ÖÙü ¯ÖÖ †Ö×Ö ¸üÖ™üÒ¾ÖÖ¤üß úÖÑӐÖÏêÃÖ Æêü ÃÖÆüÖ ¸üÖ™üÒßµÖ ¯ÖÖ †ÖÆêüŸÖ. µÖÖ׿־ÖÖµÖ ×¿Ö¾ÖÃÖê­ÖÖ, ´ÖÆüÖ¸üÖ™üÒ ­Ö¾Ö×­Ö´ÖÖÔÖ ÃÖê­ÖÖ, ײ֕Öæ  •Ö­ÖŸÖÖ ¤ü»Ö, †Öò»Ö ‡Ó×›üµÖÖ †ÖÖ ¤üÐ×¾Ö›ü ´Öã®Öê¡Ö úôû‘Ö´Ö, ¤üдÖãú, ŸÖê»ÖÖæ ¤êüÃÖ´Ö, ŸÖéÖ´Öæ»Ö úÖÑӐÖÏêÃÖ †Ö×Ö †ÖÃÖÖ´Ö ÖÖ ¯Ö׸üÂÖ¤ü †ÃÖê 51 ´ÖÖ­µÖŸÖÖ¯ÖÏÖ¯ŸÖ ¯ÖÏÖ¤êü׿֍ú ¯ÖÖ †ÖÆêüŸÖ.  µÖÖ׿־ÖÖµÖ 1308 ­ÖÖÓê¤üÖߍéúŸÖ ¸ü֕֍úßµÖ ¯ÖÖ †ÖÆêüŸÖ.

¤êü¿Ö þ֟ÖÓ¡Ö —ÖÖ»µÖÖ­ÖÓŸÖ¸ü 1952 ´Ö¬µÖê ¯Ö×Æü»µÖÖ »ÖÖêúÃÖ³ÖÖ ×­Ö¾Ö›üÖãúßŸÖ 53 ¸ü֕֍úßµÖ ¯ÖÖ ظüӐ֝ÖÖŸÖ ˆŸÖ¸ü»Öê ÆüÖêŸÖê. 2009 ´Ö¬µÖê »ÖÖêúÃÖ³ÖÖ ×­Ö¾Ö›üÖæú »Öœü׾֝ÖÖ·µÖÖ ¯ÖÖÖÓ“Öß ÃÖӏµÖÖ 363 ÆüÖêŸÖß †Ö×Ö µÖÖ ×­Ö¾Ö›üÖãúßŸÖ 39 ¯ÖÖÖÓ“Öê ˆ´Öê¤ü¾ÖÖ¸ü ×¾Ö•ÖµÖß —ÖÖ»Öê.

 ³ÖÖ¸üŸÖÖŸÖᯙ ¯ÖÖßµÖ ¸ü֕֍úÖ¸üÖÖ“Öê þֹý¯Ö-

       ³ÖÖ¸üŸÖÖŸÖᯙ ¯ÖÖ¾µÖ¾ÖãÖê“Öê ¾ÖÖÔ­Ö ¯Öæ¾Öá ‹ú¯ÖÖ ¯ÖϳÖãŸ¾Ö ¯Ö¬¤üŸÖß †ÃÖê ú¸üµÖÖŸÖ µÖêŸÖ.  µÖÖ ¾µÖ¾ÖãÖêŸÖ ‹ú“Ö ¯ÖÖ ¯ÖϳÖÖ¾Ö¿ÖÖ»Öß ÆüÖêŸÖÖ. ŸÖÖê ¤êü¿ÖÖŸÖᯙ •ÖÖßÖßŸÖ ´ÖŸÖÖÖ“Öê ¯ÖÏןÖ×­Ö׬֟¾Ö ú¸üŸÖê .  ŸÖÖê ‹úÃÖÓ¬Ö, ׿Ößֲ֬¤ü, ¸êüÖß¾Ö ×¾Ö“ÖÖ¸üÃÖ¸üÖß †ÃÖ»Öê»ÖÖ ¯ÖÖ ­ÖÃÖã­Ö ŸÖÖê ÃÖ¾ÖÔÃÖ´ÖÖ¾Öê¿Öú ÃÖî»Ö ²ÖÖӬ֝Öß“ÖÖ ¯ÖÖ ÆüÖêŸÖÖ.  ×¾Ö¸üÖê¬Öß ¯ÖÖ Æêü »ÖÆüÖ­Ö †ÃÖæ­Ö ŸÖÖÛ¢¾Öú ¯ÖÖŸÖôûß¾Ö¸ü ŸÖê ÃÖÓ²ÖÓ¬Ö ÃÖ´ÖÖ•ÖÖ“µÖÖ ×ÆüŸÖÖ“Öê ¸üÖú †ÖÆêüŸÖ †ÃÖÖ ¤üÖ¾ÖÖ ú¸üßŸÖ †ÃÖ»Öê, ŸÖ¸üß ¯ÖΟµÖÖÖŸÖ ŸµÖÖÓ­ÖÖ ÃÖ´ÖÖ•ÖÖŸÖᯙ ‹úÖ ×¾Ö׿Ö™ü ³Ö֐ÖÖ“ÖÖ •ÖÃÖê - ¬Ö´ÖÔ/•ÖÖŸÖ/¯ÖϤêü¿Ö/¾ÖÖÔ ¯ÖÖØšüÓ²ÖÖ ×´ÖôûŸÖ, ŸµÖÖÓ“µÖÖ ×ÆüŸÖÖ“Öê ¸üÖÖ ú¸üµÖÖÃÖÖšüß ŸÖê ¯ÖϳÖÖ¾Ö¿ÖÖ»Öß ¯ÖÖÖŸÖᯙ ÃÖ´ÖÖ­Ö ×¾Ö“ÖÖ¸üÖ“µÖÖ Ö™üÖ¿Öß ÃÖÓ¬ÖÖ­Ö ²ÖÖÓ¬Öæ­Ö ؍ú¾ÖÖ ‡ŸÖ¸ü ¯ÖύúÖ¸üÖÓ­Öß ¿ÖÖÃÖ­ÖÖ¾Ö¸ü ¤ü²ÖÖ¾Ö †ÖÖŸÖ,³ÖÖ¸üŸÖÖŸÖᯙ ¯ÖÖßµÖ ¸ü֕֍úÖ¸üÖÖ“Öê ×“Ö¡Ö ²Ö·µÖÖ“Ö ¯ÖÏ´Ö֝ÖÖŸÖ †ÃÖê פüÃÖŸÖ ÆüÖêŸÖê.

           ¯ÖÖÖӟ֐ÖÔŸÖ Ã¯Ö¬ÖÖÔ ´ÖµÖÖÔ¤êüŸÖ šêü¾ÖµÖÖÃÖÖšüß úÖÆüß ¯ÖÖ­ÖꟵÖÖÓ­Öß ¬ÖÖê¸üÖ †ÖÖŸÖÖ­ÖÖ ™üÖêúÖ“Öß ³Öæ״֍úÖ ­Ö ‘ÖêŸÖÖ ÃÖÓ×´ÖÁÖ †£ÖÔ¾µÖ¾ÖãÖÖ, ÃÖ¾ÖÔ¬Ö´ÖÔ-ÃÖ´Ö³ÖÖ¾Ö, †×»Ö¯ŸÖŸÖÖ¾ÖÖ¤ü µÖÖÓÃÖÖ¸üÖê ´Ö¬µÖ´Ö ´Ö֐ÖÔ Ã¾ÖߍúÖ¸ü»Öê. ¯ÖÖÖÃÖ  ¯ÖϳÖÖ¾Ö¿ÖÖ»Öß ­ÖêŸÖê ×´ÖôûÖ»µÖÖ­Öê ŸµÖÖÓ­ÖßÆüß ¯Ö¸üïָü×¾Ö¸üÖê¬Öß Ö™üÖÓŸÖ ÃÖÓŸÖã»Ö­Ö ¸ü֏Öæ­Ö, ŸÖ›ü•ÖÖê›ü ‘Ö›ü¾Öæ­Ö, ú»ÖÆü ׾֍úÖê¯ÖÖÃÖ •ÖÖ‰ú ­Ö ¤êüµÖÖŸÖ ´ÖÆüŸ¾ÖÖ“Öß ³Öæ״֍úÖ ²Ö•ÖÖ¾Ö»Öß. Ö™üú»ÖÆü ¿Ö´Ö׾֝µÖÖ“Öß †­Öêú ŸÖÓ¡Ö µÖÖ •Öã­µÖÖ ¯ÖÖÖ­Öê ¿ÖÖê¬Öæ­Ö úÖœü»Öß.  ¯ÖÖÖӟ֐ÖÔŸÖ ™üߍêúÃÖ ¾ÖÖ¾Ö ¤êüµÖÖ­ÖêÆüß Æêü ÃÖÖ¬µÖ —ÖÖ»Öê. ¾Ö¸üᯙ ÃÖ¾ÖÔ ¯ÖÏ׍РµÖê“ÖÖ ¯Ö׸üÖÖ´Ö Æêü ¯ÖÖ ±úŒŸÖ ¿ÖÆü¸üß, ÃÖã׿Ö×ÖŸÖ ˆ““Ö³ÖæËÐ »ÖÖêúÖÓ“Öê ­Ö ¸üÖÆüŸÖÖ ŸµÖÖÓ­Öß ÃÖÖ´ÖÖ­µÖ •Ö­ÖŸÖêŸÖ †Ö¯Ö»Öê ú ãÖÖ­Ö ×­Ö´ÖÖÔÖ êú»Öê.

 Ã¾ÖÖŸÖÓ¡µÖÖê¢Ö¸ü úÖôûÖŸÖᯙ ¯ÖÖßµÖ ¸ü֕֍úÖ¸üÖ :-

            ‹êןÖÆüÖ×Ã֍ú ¥ü™üµÖÖ úÖÑӐÖÏêÃÖ Æüß Ã¾ÖÖŸÖÓ¡µÖ “Öôû¾ÖôûßŸÖ †Ö‘ÖÖ›üß¾Ö¸ü †ÃÖ»µÖÖ­Öê ŸµÖÖŸÖ †­Öêú ¬Ö´ÖÖÔ“Öê, •ÖÖŸÖàÓ“Öê, ¯ÖϤêü¿ÖÖÓ“Öê »ÖÖêú ÃÖÖ´Öᯙ —ÖÖ»Öê. þÖÖŸÖÓ¡µÖ ×´Öôû׾֝Öê  µÖÖ ˆ×§Â™üÖÃÖ ¯ÖÏÖ¬ÖÖ­µÖ †ÃÖ»µÖÖ­Öê ¾Öî“ÖÖ׸üú ´ÖŸÖ׳֮֟ÖÖ †ÃÖæ­ÖÆüß »ÖÖêú ŸµÖÖŸÖ ¸üÖ×Æü»Öê. ‹úÖ †£Öá ŸµÖÖÃÖ ¯ÖÖÖ“Öê ¹ý¯Ö ­Ö ¸üÖÆüŸÖÖ †ÖÓ¤üÖê»Ö­ÖÖ“Öê þֹý¯Ö ×´ÖôûÖ»Öê.  þÖÖŸÖÓ¡µÖÖ­ÖÓŸÖ¸ü ŸµÖÖ“µÖÖ ÆüÖŸÖß ÃÖ¢ÖÖ ÃÖÖê¯Ö׾֝µÖÖŸÖ †Ö»Öß †Ö×Ö ÃÖ¢ÖÖ ÃÖÓ¯ÖÖ¤ü­Ö ú¸üµÖÖÃÖÖšüß ¾Ö ¸üÖ²Ö׾֝µÖÖÃÖÖšüß ŸÖÖê ¯ÖÖ ´ÆüÖæ­Ö úÖµÖÔ ú¹ý»Ö֐ֻÖÖ.  ŸÖß¾ÖÎ ´ÖŸÖ³Öê¤ü †Ã֝ÖÖ¸êü »ÖÖêú ŸµÖÖŸÖ­Ö ²ÖÖÆêü¸ü ¯Ö›æü­Ö ŸµÖÖÓ­Öß Ã¾ÖŸÖ:“Öê ¾ÖêÖôêû ¯ÖÖ ãÖÖ¯Ö»Öê.  ÃÖ´ÖÖ•Ö¾ÖÖ¤üß, é Â֍ú ´Ö•Ö¤æ¸ü ¯ÖÏ•ÖÖ¯ÖÖ ¿ÖËêŸÖú¸üß ú´Öú¸üß ¯ÖÖ, ÆüÖêŸÖ. †ÃÖê †ÃÖæ­ÖÆüß úÖòÖÏêÃÖ“Öê ÃÖ¾ÖÔÃÖ´ÖÖ¾Öê¿Öú þֹý¯Ö ŸÖÃÖê“Ö úÖµÖ´Ö ¸üÖ×Æü»Öê.  ؍ú²ÖÆãü­ÖÖ ŸµÖÖ“Öß ×¾Ö“ÖÖ¸üÃÖ¸üÖß ¾µÖ֯֍ú †ÃÖ»µÖÖ­Öê ×¾Ö×¾Ö¬Ö ÃŸÖ¸üÖÓŸÖᯙ »ÖÖêú ŸµÖ֍ú›êü †×¬Öú“Ö †ÖéúŸÖ —ÖÖ»Öê, úÖ¸üÖ ¯ÖÏŸµÖêúÖÃÖ ŸµÖÖ“ÖÖ †Ö¯ÖÖÖÃÖ ÃÖÖêµÖßÍú¸ü †£ÖÔ »Ö־֝Öê ¿ÖŒµÖ †ÃÖê.

         ×¾ÖÃÖÖ¾µÖÖ ¿ÖŸÖúÖŸÖ ÃÖÖ´ÖÖו֍ú ˆ®ÖŸÖÖÃÖÖšüß ¸ü֕֍úÖ¸üÖ †Ö×Ö ŸµÖÖŸÖᯙ ÃÖÆü³Ö֐Ö, Æêü ´ÖÆüŸ¾ÖÖ“Öê ÃÖÖ¬Ö­Ö ²Ö­Ö»Öê ÆüÖêŸÖê.  ¸ü֕֍úßµÖ ÃÖ¢Öê“ÖÖ ˆ¯ÖµÖÖêÖ ‹ÖÖªÖ •ÖÖŸÖß“Öê ¾ÖÖ •Ö´ÖÖŸÖß“Öê ÃÖ´ÖÖ•ÖÖŸÖß»Ö Ã£ÖÖ­Ö ˆÓ“Ö־֝µÖÖ“µÖÖ ¥ü™üß­Öê ú¸üµÖ֍ú›êü ú»Ö ¾ÖÖœü»ÖÖ ÆüÖêŸÖÖ. ŸµÖÖÃÖÖšüß ÃÖ¢ÖÖ¬ÖÖ¸üß úÖÑӐÖÏêÃÖ ¯ÖÖÖŸÖ Ã£ÖÖ­Ö ×´Öôû׾֝Öê †Ö¾Ö¿µÖú ÆüÖêŸÖê.  µÖÖŸÖæ­Ö ˆ¯Öê×ÖŸÖ ¸üÖ×Æü»Ö껵ÖÖ ÃÖÖ´ÖÖ­µÖ •Ö­ÖŸÖêŸÖᯙ †­Öêú »ÖÖêúÖÓ­Öß úÖÑӐÖÏêÃÖ´Ö¬µÖê ¯ÖϾÖê¿Ö êú»ÖÖ.  µÖÖ“Öß ¤ãüÃÖ¸üß ‹ú ²ÖÖ•Öæ ´ÆüÖ•Öê ÃÖ¢ÖÖ úÖÑӐÖÏêÃÖ ¯ÖÖÖ“µÖÖ ÆüÖŸÖß †ÃÖ»µÖÖ­Öê ŸµÖÖŸÖᯙ †­Öêú »ÖÖêúÖÓ­Öß úÖÑӐÖÏêÃÖ´Ö¬µÖê ¯ÖϾÖê¿Ö êú»ÖÖ. µÖÖ“Öß ¤ãüÃÖ¸üß ‹ú ²ÖÖ•Öæ ´ÆüÖ•Öê ÃÖ¢ÖÖ úÖÑӐÖÏêÃÖ ¯ÖÖÖ“µÖÖ ÆüÖŸÖß †ÃÖ»µÖÖ­Öê ŸµÖÖŸÖᯙ †­Öêú Ö™ü †Ö¯Ö»µÖÖ •ÖÖŸÖ, ¬Ö´ÖÔ, ­ÖÖŸÖêÃÖÓ²ÖÓ¬Ö µÖÖÓ“µÖÖ †Ö¬ÖÖ¸êü »ÖÖêúÖÓ“Öê ¯ÖÖšü²Öôû ×´Öôû¾Öæ­Ö, †Ö¯Ö»µÖÖ ¯ÖÖšü߸ü֏µÖÖÓ“Öß ¯ÖÖÖŸÖ ³Ö¸üŸÖß ú¹ý­Ö ¯ÖÖÖӟ֐ÖÔŸÖ ÃÖ¢ÖêÃÖÖšüß Ã¯Ö¬ÖÖÔ ú¹ý »Ö֐ֻÖê. ¯ÖÖÖӟ֐ÖÔŸÖ ×­Ö¾Ö›üÖæúÖ µÖÖ ¥ü™üß­Öê ´ÖÆüŸ¾ÖÖ“Öß ³Öæ״֍úÖ ¯ÖÖ¸ü ¯ÖÖ›üŸÖ. 1947 ­ÖÓŸÖ¸ü“ÖÖ úÖÑӐÖÏêÃÖ“ÖÖ ¸üÖ•µÖßָüÖ¾Ö¸ü“ÖÖ ‡×ŸÖÆüÖÃÖ ÆüÖ ‹úÖ†£ÖÖÔ­Öê †¿ÖÖ Ö™üï֬ÖÖÔ“ÖÖ ‡×ŸÖÆüÖÃÖ †ÖÆêü. Ö™üï֬Öì´ÖãôêûÆüß ¯ÖÖÖŸÖ †Ö¯ÖÖê†Ö¯Ö“Ö ×¾Ö×¾Ö¬Ö ×ÆüŸÖÃÖÓ²ÖÓ¬Öß »ÖÖêúÖÓ“ÖÖ ¯ÖϾÖê¿Ö ÆüÖêŸÖ Öê»ÖÖ †Ö×Ö ¯ÖÖÖ“Öê ¹ý¯Ö †×¬Öú“Ö ÃÖӍúߝÖÔ Øú¾ÖÖ ²ÖÆãüו֭ÖÃÖß ²Ö­Ö»Öê.

 ×¾Ö¸üÖê¬Öß ¯ÖÖÖÓ“Öß ³Öã״֍úÖ -

          ×¾Ö¸üÖê¬Öß ¯ÖÖ Æêü ¯ÖÏÖ´Ö㏵ÖÖ­Öê †ÖÖÏÆüß ×¾Ö“ÖÖ¸üÃÖ¸üÖß †Ã֝ÖÖ¸êü, ‹ÖÖªÖ ¯ÖϤêü¿ÖÖ“Öê, ¬Ö´ÖÖÔ“Öê, •ÖÖŸÖß“Öê, ¾ÖÖÖÔ“Öê ×ÆüŸÖ ×¾Ö¿ÖêÂÖŸ¾ÖÖ­Öê ÆüÖêŸÖê. µÖÖ´Öãôêû ÃÖ´ÖÖ•ÖÖ“µÖÖ ×­Ö¾Ö›üú ³Ö֐ÖÖÓŸÖ ŸµÖÖÓ­ÖÖ †×¬Öú †­ÖãµÖÖµÖß ×´ÖôûŸÖÖŸÖ.  ×¾Ö“ÖÖ¸üÃÖ¸üÖß“µÖÖ ¿Ö㬤üŸÖꓵÖÖ †ÖÖÏÆüÖ´Öãôêû ŸÖê ˆ““Ö³Öæ ¾ÖÖÖÔŸÖ †×¬Öú »ÖÖêúׯÖ쵅 ÆüÖêŸÖÖŸÖ. ¯Ö¸ÓüÓŸÖã ŸµÖÖ´Öãôêû †ÓŸÖÖÔŸÖ ´ÖŸÖ³Öê¤ü ¾ÖÖœæü­Ö ŸµÖÖÓ“Öß ¿Öú»ÖêÆüß ÆüÖêŸÖÖŸÖ. †Ö¯Ö»µÖÖ ×­Ö¾Ö›üú ´ÖŸÖ¤üÖ¸üÖÓ“µÖÖ ¯ÖÖØšü²µÖÖ­Öê ´ÖµÖÖÔ¤ßüŸÖ ¯ÖÏןÖ×­Ö׬֟¾Ö ×´Öôû׾֝µÖÖŸÖ †Ö×Ö úÖÆüß ¯ÖÖÖŸÖᯙ ÃÖ´Ö×ÆüŸÖîÂÖß Ö™üÖ“µÖÖ ÃÖÖÆüµÖÖ­Öê ¯ÖÖšü߸ü֏µÖÖÓ“Öê ×ÆüŸÖ ÃÖÖ¬µÖ ú¸üµÖÖŸÖ ŸµÖÖÓ­ÖÖ µÖ¿Ö ×´ÖôûÖ»Öê †ÖÆêü. ¯Ö¸ÓüÓŸÖã µÖÖ´Öãôêû ŸÖê ÃÖ¢ÖÖ¯ÖÎÖ¯ŸÖ ¯ÖÖ ²Ö­ÖµÖÖ‹ê¾Ö•Öß ±úŒŸÖ ŸµÖÖÓ“Öê ™üߍú֍úÖ¸ü ²Ö­Ö»Öê. ³ÖÖ¸üŸÖÖŸÖß»Ö ×­Ö¾ÖÖËãúÖÓŸÖ —ÖÖ»Ö껵ÖÖ ´ÖŸÖ¤üÖ­ÖÖ¯Öîúß ÃÖ¾ÖÔ ×¾Ö¸üÖê¬Öß ¯ÖÖÖÓ­ÖÖ ×´Öôæû­Ö ÃÖ¢ÖÖ¯ÖÎÖ¯ŸÖ ¯ÖÖÖ ¯ÖêÖÖ †×¬Öú ´ÖŸÖê ×´ÖôûŸÖ Ö껵ÖÖ­Öê ŸµÖÖÓ“ÖÖ †ÖŸ´Ö×¾ÖÀ¾ÖÖÃÖ úÖµÖ´Ö ¸üÖ×Æü»ÖÖ. ÃÖ¢ÖÖ¯ÖÎÖ¯ŸÖ ¯ÖÖÖ“µÖÖ ´Ö­ÖÖŸÖ »ÖÖêú¿ÖÖÆüßÃÖ †Ã֝ÖÖ·µÖÖ ²ÖÖÓ¬Ö߻֍úß´Öãôêû †Ö×Ö ×¾Ö¸üÖê¬Öß ¯ÖÖÖÓ²Ö§»Ö ŸµÖÖÓ“µÖÖ ´Ö­ÖÖŸÖ †ÃÖ»Ö껵ÖÖ †Ö¤ü¸ü³ÖÖ¾Ö­Öê´Öãôêû ×¾Ö¸üÖê¬Öß ¯ÖÖÖÓ­ÖÖ, ŸµÖÖÓ“µÖÖ ÃÖӏµÖÖ²ÖôûÖ“µÖÖ ŸÖã»Ö­ÖêŸÖ †×¬Öú ´ÖÆüŸ¾Ö פü»Öê.      

               ×¾Ö¸üÖê¬Öß ¯ÖÖ ÃÖÓÃÖ¤êü“Öê úִ֍úÖ•Ö šü¯¯Ö ¾ÖÖ ²ÖÓ¤ü ¯ÖÖ›ãü­Ö ÃÖÓÃÖ¤êü»ÖÖ ¾ÖêšüßÃÖ ¬Ö¸üŸÖ †ÃÖŸÖÖŸÖ. ÃÖÓÃÖ¤êüŸÖ úÖÆüß ­ÖÖ úÖÆüߟָüß ×­Ö×´ÖŸŸÖ úÖœæü­Ö Ö¤üÖ¸üÖêôû ú¸üÖê, †Ö¸ü›üÖ†Öê¸ü›ü ú¸üÖê, †¬µÖÖÓÖ“µÖÖ †ÖÃÖ­ÖÖ¯Öãœüᯙ •Ö֐ÖêŸÖ ‘ÖãÃÖã­Ö ÖÖë¬Öôû ú¸üÖê, ‹ÖÖ¤üµÖÖ †Æü¾ÖÖ»ÖÖ“µÖÖ ¯ÖÏ×ŸÖ ±úÖ›üÖê ¾Ö Ãֳ֐ÖéÆüÖ“Öê úִ֍úÖ•Ö ÆüÖê‰ú ­Ö ¤êüÖê ‡ŸµÖÖ¤üß ¾µÖÖ¯ÖªÖ¯Ö ×¾Ö¸üÖê¬Öß ¯ÖÖ ­ÖêÆü´Öß“Ö ú¸üŸÖ †ÃÖŸÖÖŸÖ. ÃÖÓÃÖ¤ü Æêü úÖµÖ¤êü ú¸üµÖÖ“Öê, •Ö­ÖŸÖê“Öê ¯ÖÏ¿­Ö ´ÖÖÓ›üµÖÖ“Öê, “Ö“ÖÖÔ ú¸üµÖÖ“Öê ¾µÖÖÃÖ¯Ößšü †ÃÖæ­Ö ŸÖê£Öê ÃÖ¸üúÖ¸ü¾Ö¸ü †Óãú¿Ö šêü¾ÖµÖÖ“Öê úÖ´ÖÆüß ×¾Ö¸üÖê¬Öß ¯ÖÖÖÓ­Öß ú¸üÖµÖ“Öê †ÃÖŸÖê. ¯ÖÖ ×¾Ö¬Öֵ֍ú ¾Ö ׭֍úÖê¯Ö ÃÖÓÃÖ¤üßµÖ ¯ÖÏ£ÖÖ‹ê¾Ö•Öß ×¾Ö¸üÖê¬Öß ¯ÖÖ ÃÖÓÃÖ¤üßµÖ ¯ÖÏ£ÖÓÖ­ÖÖ ­Ö ¿ÖÖê³ÖÖÖ¸êü ¯ÖÖµÖÓ›êü ¯ÖÖ›üŸÖ †ÖÆêü ¾Ö ¤êü¿ÖÖ“µÖÖ ÃÖ¾ÖÖì““Ö ¾µÖÖÃÖ¯ÖßšüÖ“ÖÖ †´Öæ»µÖ ¾Öêôû ¾ÖÖµÖÖ ‘ÖÖ»Ö¾ÖŸÖÖŸÖ. Æüß ¤ãü¤îü¾ÖÖÓ“Öß ²ÖÖ²Ö †ÖÆêü.

³ÖÖ¸üŸÖÖŸÖᯙ ¯ÖÖ¾µÖ¾ÖãÖê“Öê ²Ö¤ü»ÖŸÖê þֹý¯Ö ¾Ö ×¾Ö¸üÖê¬Öß ¯ÖÖ-

§  1967 ­ÖÓŸÖ¸ü ³ÖÖ¸üŸÖÖŸÖᯙ ¯ÖÖ¾µÖ¾ÖãÖê“Öê þֹý¯Ö ²Ö¤ü»ÖŸÖ Öê»Öê.  ¯ÖÓ×›üŸÖ ­ÖêÆü¹Óý“µÖÖ ´Ö韵Öæ­ÖÓŸÖ¸ü úÖÑӐÖÏêÃÖ“µÖÖ ëú¤üÐßµÖ ­ÖêŸÖ韾ÖÖŸÖ“Ö ±æú™ü ¯Ö›ü»Öß. µÖÖ ×¾Ö³ÖÖ×•ÖŸÖ ­ÖêŸÖ韾ÖÖ»ÖÖ ¸üÖ•µÖÖßָüÖ¾Ö¸üᯙ Ö™üÃÖÓ‘ÖÂÖÖÔÃÖ †Ö¾Ö¸ü ‘Öֻ֝Öê úšüßÖ •ÖÖ‰ú »Ö֐ֻÖê.

§  1967 “µÖÖ ×­Ö¾Ö›üÖæú߆֬Öß ¾Ö ­ÖÓŸÖ¸ü ¸üÖ•µÖßָüÖ¾Ö¸üᯙ †­Öêú Ö™ü úÖÑӐÖÏêÃÖ²ÖÖÆêü¸ü ¯Ö›ü»Öê.  ¯ÖÓ•ÖÖ²Ö, ˆ¢ŸÖ¸ü ¯ÖϤêü¿Ö, ײÖÆüÖ¸ü, ¯ÖÛ¿“Ö´Ö ²ÖӐÖÖ»Ö, ´Ö¬µÖ ¯ÖϤêü¿Ö, †Öê׸üÃÖÖ, êú¸üôû, ŸÖ×´Öôû­ÖÖ›æü µÖÖÓ¯Öîúß †­Öêú ¸üÖ•µÖÖÓŸÖ ±ãú™ü߸ü Ö™ü †Ö×Ö úÖÑӐÖÏêÃÖêŸÖ¸ü ¯ÖÖ µÖÖÓ“µÖÖŸÖ µÖãŸÖß ÆüÖê‰ú­Ö  ÃÖÓ×´ÖÁÖ ÃÖ¸üúÖ¸êü ²Ö­Ö»Öß. ¯Ö¸üïָü ÃÖÖ´ÖÓ•ÖõÖÖ“µÖÖ †³ÖÖ¾ÖÖ´Öãôêû ŸÖß ×¤ü‘ÖÔ úÖôû ×™üæú  ¿Öú»Öß ­ÖÖÆüß. 

§  ¸üÖ™üÒ¯Öן֤֯üÖÓ“µÖÖ ×­Ö¾Ö›üÖãúÖ“µÖÖ ×­Ö×´Ö¢ŸÖÖ­Öê 1969 ÃÖÖ»Öß úÖÑӐÖÏêÃÖ“Öê ¸üÖ™üÒßµÖ ¾Ö ÃÖÓ‘Ö™ü­ÖÖ †ÃÖê ¤üÖê­Ö Ö™ü —ÖÖ»Öê.  ŸµÖÖŸÖᯙ ‡Óפü¸üÖ-¬ÖÖוÖԝµÖÖ úÖÑӐÖÏêÃÖ ¯ÖÖÖ­Öê (¸üÖ.) ÃÖÓÃÖ¤êüŸÖ †»¯ÖÃÖӏµÖ †ÃÖæ­ÖÆüß ÃÖ¢ÖÖ ÃÖÖÓ³ÖÖôû»Öß ¾Ö 1971 ÃÖÖ»Öß ´Ö¬µÖÖ¾Ö¬Öß ×­Ö¾Ö›üÖæúÖ ‘ÖêŸÖ»ÖÖ. ŸµÖÖŸÖ úÖÑӐÖÏêÃÖ (ÃÖÓ‘Ö™ü­ÖÖ), •Ö­ÖÃÖÓ‘Ö, ÃÖ´ÖÖ•Ö¾ÖÖ¤üß, þ֟ÖÓ¡Ö µÖÖ ¯ÖÖÖÓ­Öß •Ö֐ÖÖ ¾ÖÖ™ü¯ÖÖÃÖÓ²ÖÓ¬Öß ÃÖ´Ö—ÖÖêŸÖÖ ú¹ý­ÖÆüß ¸üÖ. úÖÑӐÖÏêÃÖ»ÖÖ ³Ö¸ü‘ÖÖêÃÖ µÖ¿Ö ×´ÖôûÖ»Öê. úÖÑӐÖÏêÃÖ ¯ÖÖÖŸÖᯙ ¯ÖÓŸÖ¯ÖϬÖÖ­Ö¯Ö¤üß †ÃÖ»Ö껵ÖÖ ‡Óפü¸üÖ ÖÖÓ¬Öß“Öê ÁÖêšüŸ¾Ö ×ÃÖ¬¤ü —ÖÖ»Öê.

§  1971 ŸÖê 77 “µÖÖ úÖôûÖŸÖ úÖÑӐÖÏêÃÖ ¯ÖÖÖŸÖ ¤êü¿ÖÖŸÖᯙ ‹æúÖ“Ö ¯ÖÖ¾µÖ¾ÖãÖê¾Ö¸ü ¯Ö׸üÖÖ´Ö ú¸üÖÖ¸êü  †­Öêú ²Ö¤ü»Ö ‘Ö›æü­Ö †Ö»Öê. ¯ÖÖÖӟ֐ÖÔŸÖ »ÖÖêú¿ÖÖÆüßŸÖ ‘Ö™ü ÆüÖêŸÖ Öê»Öß. úÖÑӐÖÏêÃÖ úÖµÖԍúÖ¸üÖß (¾Ö׍úÔÓÖ ú×´Ö™üß) ¾Ö †×Ö»Ö ³ÖÖ¸üŸÖßµÖ úÖÑӐÖÏêÃÖ ú×´Ö™üß“µÖÖ (‹.†ÖµÖ.ÃÖß.ÃÖß.) µÖÖÓ“µÖÖ ÃÖ³ÖÖÃÖ¤üÖÓ“Öß ÃÖӏµÖÖ ú´Öß —ÖÖ»Öß . 

§  ¸üÖ•µÖ ¾Ö וֻÆüÖ ÃŸÖ¸üÖÓ¾Ö¸üᯙ ¯ÖÖÃÖ×´ÖŸµÖÖ ÁÖêšüߍú›æü­Ö ×­ÖµÖãŒŸÖ êú»µÖÖ •ÖÖ‰ú »Ö֐ֻµÖÖ. ‹úߍú›êü ‹ú“Öֻ֍úÖ­Öã¾ÖןÖÔŸ¾ÖÖ¾Ö¸ü ³Ö¸ü פü»µÖÖ´Öãôêû ¯ÖÖÖӟ֐ÖÔŸÖ ×™üúÖ †Ö×Ö ´ÖŸÖ³Öê¤ü µÖÖÓ­ÖÖ ¯Öæ¾ÖáÃÖÖ¸üÖÖ ¾ÖÖ¾Ö ˆ¸ü»ÖÖ ­ÖÖÆüß; ŸÖ¸ü ¤ãüÃÖ¸üߍú›êü ¯ÖÖßָüÖ¾Ö¸üß»Ö ×­Ö¾Ö›üÖãúÖ ú´Öß ÆüÖêŸÖ •ÖÖ‰ú­Ö 1974 ­ÖÖêú¸ü¿ÖÖÆüß¾Ö¸ü †¾Ö»ÖÓ²Öæ­Ö ¸üÖÆæü »Ö֐ֻÖê.  ¯ÖÖ­ÖꟵÖÖÓ“Öß ×¾Ö¸üÖê¬Öß  ¯ÖÖÖÓ²Ö§»Ö“Öß ÃÖ×ÆüÖãŸÖÖ ú´Öß —ÖÖ»Öß.

§  •ÖµÖ¯ÖύúÖ¿Ö ­ÖÖ¸üÖµÖÖ µÖÖÓ­Öß 1974 ¯ÖÖÃÖæ­Ö ײÖÆüÖ¸ü´Ö¬µÖê “ÖÖ»Ö×¾Ö»Ö껵ÖÖ ³ÖЙüÖ“ÖÖ¸üÖ×¾Ö¸üÖê¬Öß †ÖÓ¤üÖê»Ö­ÖÖŸÖ †­Öêú ×¾Ö¸üÖê¬Öß ¯ÖÖ ÃÖÖ´Öᯙ —ÖÖ»Öê †Ö×Ö 1977 ÃÖÖ»Ö“µÖÖ ×­Ö¾Ö›üÖãú߆֬Öß ÃÖ´ÖÖ•Ö¾ÖÖ¤üß, þ֟ÖÓ¡Ö, ÃÖÓ‘Ö™ü­ÖÖ úÖÑӐÖÏêÃÖ, ³ÖÖ¸üŸÖßµÖ »ÖÖêú¤ü»Ö †Ö×Ö •Ö­ÖÃÖÓ‘Ö ŸÖÃÖê“Ö •ÖÖ•Öß¾Ö­Ö¸üÖ´Ö µÖÖÓ“ÖÖ »ÖÖêú¿ÖÖÆüß úÖÑӐÖÏêÃÖ ¯ÖÖ ‹ú¡Ö µÖê‰ú­Ö ­Ö¾Öß­Ö ¯ÖÖÖÓ“Öß-•Ö­ÖŸÖÖ ¯ÖÖÖ“Öß-ãÖÖ¯Ö­ÖÖ êú»Öß.

§  1977 “µÖÖ ×­Ö¾Ö›üÖæúßŸÖ úÖÑӐÖÏêÃÖ“ÖÖ ¯Ö¸üÖ³Ö¾Ö ú¹ý­Ö ÆüÖ ¯ÖÖ ëú¤üÐÖŸÖ ÃÖ¢Öê¾Ö¸ü †Ö»ÖÖ †Ö×Ö 1978 ÃÖÖ»Öß —ÖÖ»Ö껵ÖÖ ¸üÖ•µÖ ×¾Ö¬ÖÖ­ÖÃÖ³ÖÖÓ“µÖÖ ×­Ö¾Ö›üÖãúÖÓŸÖ ˆ¢Ö¸êü ú›üᯙ ¸üÖ•µÖÖŸÖ -•Ö­ÖŸÖÖ ¯ÖÖÖ­Öê µÖ¿Ö ×´Öôû×¾Ö»Öê.

§  úÖÑӐÖÏêÃÖ ¯ÖÖÖÃÖÖ¸üÖÖ ÃÖ¾ÖÔÃÖ´ÖÖ¾Öê¿Öú, ´Ö¬µÖ´Ö´Ö֐Öá ¯ÖµÖÖÔµÖß ¯ÖÖ ×­Ö´ÖÖÔÖ ÆüÖꝵÖÖ“Öß †Ö×Ö ŸµÖÖ´Öãôê û׫¯ÖÖ¯Ö¬¤üŸÖß †Ûß֟¾ÖÖŸÖ µÖꝵÖÖ“Öß ¿ÖŒµÖŸÖÖ ŸÖê¾ÆüÖ ×­Ö´ÖÖÔÖ —ÖÖ»Öß.  ¯Ö¸ÓüÓŸÖ㠯ցÖÖӟ֐ÖÔŸÖ ú»ÖÆü †Ö™üÖꌵÖÖŸÖ šêü¾ÖÖê µÖÖ ¯ÖÖÖÃÖ ¿ÖŒµÖ    —ÖÖ»Öê ­ÖÖÆüß †Ö×Ö 1979 ´Ö¬µÖê ÆüÖ ¯ÖÖ ±ãú™æü­Ö ŸµÖÖŸÖæ­Ö »ÖÖêú¤ü»Ö (¯Öæ¾Öá“ÖÖ ³ÖÖ¸üŸÖßµÖ Ð ÖÓŸÖߤü»Ö ¾Ö úÖÆüß ÃÖ´ÖÖ•Ö¾ÖÖ¤üß) ²ÖÖÆêü¸ü ¯Ö›ü»ÖÖ.

§   1980“µÖÖ ×­Ö¾Ö›üÖãúß“µÖÖ ¾Öêôûß ³ÖÖ¸üŸÖßµÖ •Ö­ÖŸÖÖ ¯ÖÖ (¯ÖÏÖ´Ö㏵ÖÖ­Öê ¯Öæ¾Öá“ÖÖ •Ö­ÖÃÖÓ‘Ö) ¾Ö »ÖÖêú¿ÖÖÆüß ÃÖ´ÖÖ•Ö¾ÖÖ¤üß ¯ÖÖ (•ÖÖ•Öß¾Ö­Ö¸üÖ´Ö µÖÖÓ“ÖÖ ) Æêü ÃÖ㬤üÖ •Ö­ÖŸÖÖ ¯ÖÖÖŸÖæ­Ö ²ÖÖÆêü¸ü ¯Ö›ü»Öê. Æêü ¯ÖÖ ¾Ö ˆ¾ÖÔ׸üŸÖ •Ö­ÖŸÖÖ ¯ÖÖ †ÃÖê úÖÆüß ¯ÖÏ´ÖãÖ ¯ÖÖ †Ûß֟¾ÖÖŸÖ †ÖÆêüŸÖ.

§  Ö껵ÖÖ úÖÆüß ¤ü¿ÖúÖÓ´Ö¬µÖê ¯ÖÏÖê¤ü׿֍ú ¯ÖÖÖÓ“ÖÖ ˆ¤üµÖ —ÖÖ»µÖÖ´Öãôêû ²ÖÆãü¯ÖÖßµÖ ¾µÖ¾ÖãÖÖ ²Öôûú™ü —ÖÖ»Öß †ÖÆêü. ¤êü¿ÖÖ´Ö¬µÖê úÖêÖŸµÖÖÆüß ‹úÖ ¯ÖÖÖ“Öê ÃÖ¸üúÖ¸ü ÃÖ¢Öê¾Ö¸ü µÖꝵÖÖ‹ê¾Ö•Öß †Ö‘ÖÖ›üß ÃÖ¸üúÖ¸êü ÃÖ¢Öê¾Ö¸ü µÖêŸÖ †ÖÆêüŸÖ.

§  ­Ö¾Öß ×¤ü»»ÖߟÖᯙ ÃÖß‹ÃÖ›üß‹ÃÖ µÖÖ ÃÖÓãÖꓵÖÖ ´ÖÖ×ÆüŸÖß­ÖãÃÖÖ¸ü, 1984 “µÖÖ »ÖÖêúÃÖ³ÖÖ ×­Ö¾Ö›üÖãúßŸÖ ÃÖ¾ÖÔ ¯ÖÏÖ¤êü׿֍ú ¯ÖÖÖÓ­ÖÖ ‹úס֟֯֝Öê 11.2 ™üŒêú  ´ÖŸÖê ×´ÖôûÖ»Öß ÆüÖêŸÖß.  Æüß ™üŒêú¾ÖÖ¸üß 2009 “µÖÖ ×­Ö¾Ö›üÖãúßŸÖ 28.5 ™üŒêú  ÆüÖêŸÖß.

§  †»Öߍú›ü“µÖÖ úÖôûÖŸÖ ¯ÖÏÖ¤êü׿֍ú ¯ÖÖÖÓ­ÖÖ ×´ÖôûÖ»Öê»Öß ´ÖŸÖê ¾Ö ŸµÖÖÓ­Öß Ø•Öú»Ö껵ÖÖ •Ö֐ÖÖ µÖÖ´Ö¬µÖê »ÖÖÖßµÖ ¾ÖÖœü —ÖÖ»Öß †ÖÆêü.  ¯Ö׸üÖÖ´Öß úÖÑӐÖÏêÃÖ ¾Ö ³ÖÖ•Ö¯Ö µÖÖ ¤üÖê­Ö ¯ÖÏ´ÖãÖ ¸üÖ™üÒßµÖ ¯ÖÖÖÓ“ÖÖ ¯ÖϳÖÖ¾Ö ´ÖµÖÖÔפüŸÖ ¸üÖ×Æü»ÖÖ †ÖÆêü.

§  Ö껵ÖÖ 2009 “µÖÖ »ÖÖêúÃÖ³ÖÖ ×­Ö¾Ö›üÖãúßŸÖ úÖÑӐÖÏêÃÖ (206) ¾Ö ³ÖÖ•Ö¯Ö (116) µÖÖ ¤üÖê­Ö ¯ÖÏ´ÖãÖ ¸üÖ™üÒßµÖ ¯ÖÖÖÓ­Öß »ÖÖêúÃÖ³ÖꓵÖÖ ‹ææÖ 543 •Ö֐ÖÖÓ¯Öîúß 322 •Ö֐ÖÖ Ø•Öú»µÖÖ. µÖÖ“ÖÖ †£ÖÔ †•Öæ­ÖÆüß »ÖÖêúÃÖ³ÖꓵÖÖ 221 •Ö֐ÖÖ µÖÖ ¤üÖê­Ö  ¯ÖÖÖÓ“µÖÖ úÖê²ÖÖÆêü¸ü ¸üÖ×Æü»µÖÖ. µÖÖ ×­Ö¾Ö›üÖãúßŸÖ ×¿Ö¾ÖÃÖê­ÖÖ, ŸÖê»ÖÖæ ¤êüÃÖ´ÖÃÖÖ¸üµÖÖ ´ÖÖ­µÖŸÖÖ¯ÖÏÖ¯ŸÖ ¯ÖÏÖ¤êü׿֍ú ¯ÖÖÖÓ­Öß ‹æúÖ 146 •Ö֐ÖÖ Ø•ÖӍú»µÖÖ. †­µÖ ¸ü֕֍úßµÖ ¯ÖÖ ¾Ö †¯ÖÖÖÓ­Öß ˆ¸ü»Ö껵ÖÖ 75 •Ö֐ÖÖ Ø•Öú»µÖÖ. ¤êü¿ÖÖ´Ö¬µÖê ²ÖÆãü¯ÖÖßµÖ ¾µÖ¾ÖãÖê“ÖÖ ¯ÖϳÖÖ¾Ö ¯ÖÏÖ´Ö㏵ÖÖ­Öê ¯ÖÏÖ¤êü׿֍ú ¯ÖÖÖÓ´Öãôêû •Ö֝־֟ÖÖê. ŸµÖÖÓ“Öß ŸÖ֍ú¤ü ׍úŸÖß †ÖÆêü, Æêü µÖÖ †Öú›êü¾ÖÖ¸üß¾Ö¹ý­Ö ïÖ™ü ÆüÖêŸÖê.

  ÃÖÖ¸üÖÓ¿Ö-

          ¯ÖÏÖ¤êü׿֍ú ¯ÖÖÖÓ“µÖÖ ¯ÖϳÖÖ¾ÖÖ´Öãôêû 1996 ¯ÖÖÃÖã­Ö ÃÖ»ÖÖ ¤êü¿ÖÖŸÖ úÖêÖŸµÖÖ ­ÖÖ úÖêÖŸµÖÖ †Ö‘ÖÖ›üß“Öê ÃÖ¸üúÖ¸ü †ÖÆêü. ÃÖ¸üúÖ¸ü´Ö¬µÖê ×¾Ö×¾Ö¬Ö ×¾Ö“ÖÖ¸üÖÓ“Öê ¾Ö ×ÆüŸÖÃÖÓ²ÖÓ¬ÖÖ“Öê ¯ÖÖ ‹ú¡Ö †Ö»Öê, úß ŸµÖÖ“ÖÖ ¯ÖÏן֍æú»Ö ¯Ö׸üÖÖ´Ö ×­ÖÖÔµÖ ¯ÖÏ׍РµÖê¾Ö¸ü ÆüÖêŸÖÖê. †¿ÖÖ Ûã֟ÖßŸÖ ‡ŸÖŒµÖÖ ´ÖÖêšüµÖÖ ÃÖӏµÖê­Öê ×¾Ö¸üÖê¬Öß ¸ü֕֍úßµÖ ¯ÖÖÖÓ“ÖÖ ˆ¤üµÖ úÖ ÆüÖêŸÖÖê ¾Ö Æêü ¯ÖÖ ¸ü֕֍úÖ¸üÖÖŸÖ úÖ ×™üúŸÖÖŸÖ ?  ÆüÖ Ö¸üÖ ×“ÖŸÖ­ÖÖÓ“ÖÖ ×¾ÖÂÖµÖ †ÖÆêü. ÃÖ¬µÖÖ“Öê úÖêÖŸÖêÆüß ¤üÖê­Ö“Ö ´ÖÖêšêü ¸üÖ™üÒßµÖ ¯ÖÖ µÖÖ ×ÆüŸÖÃÖÓ²ÖÓ¬ÖÖ­ÖÖ ‹úÖ“Ö ¾Öêôûß ­µÖÖµÖ ¤êü‰ú ¿ÖúŸÖ ­ÖÖÆüß.  ¯Ö׸üÖÖ´Öß µÖÖ ×ÆüŸÖÃÖÓ²ÖÓ¬ÖÖ“Öê ¸üÖÖ ú¸üµÖÖÃÖÖšüß †­Öêú ¸ü֕֍úßµÖ ¯ÖÖ ˆ¤üµÖÖ»ÖÖ µÖêŸÖÖŸÖ. ŸµÖÖ´Öãôêû ²ÖÆãü¯ÖÖßµÖ ¸üÖ•Ö¾Ö™ü Æüß †Ö¯Ö»µÖÖ ¤êü¿ÖÖ“Öß  ¸ü֕֍úßµÖ †¯Ö׸üÆüÖµÖÔŸÖÖ —ÖÖ»Öß †ÖÆêü.

        ¤êü¿ÖÖ´Ö¬µÖê †­Öêú ”ûÖê™êü ¯ÖÖ ˆ¤üµÖÖ»ÖÖ µÖêÖê ¾Ö †Ö‘ÖÖ›üµÖÖÓ“Öß ÃÖ¸üúÖ¸êü ŸÖµÖÖ¸ü ÆüÖêÖê µÖÖ»ÖÖ úÖ¸üÖ ²Ö›üµÖÖ ¸üÖ™üÒßµÖ ¯ÖÖÖÓ­ÖÖ ÃÖ¾ÖÖÕÓ­ÖÖ ÃÖÖ´ÖÖ¾Öæ­Ö ‘ÖꝵÖÖŸÖ †Ö»Öê»Öê †¯ÖµÖ¿Ö Æêü ÃÖ㬤üÖ †ÖÆêü.  ‹êúúÖôûß úÖÑӐÖÏêÃÖ ¯ÖÖÖŸÖ ÃÖ¾ÖÔ ÃÖ´Öã¤üÖµÖÖÓ“Öê »ÖÖêú †ÃÖÖµÖ“Öê.  ŸµÖÖÓ­ÖÖ ÃÖ¢Öê´Ö¬µÖêÆüß £ÖÖê›üÖ±úÖ¸ü ¾ÖÖ™üÖ ×´ÖôûÖµÖ“ÖÖ. †ÃÖê ÆüÖêŸÖê ŸÖÖê¯ÖµÖÕÓŸÖ ¤êü¿ÖÖŸÖ ÃÖ¤îü¾Ö úÖÑӐÖÏêÃÖ“Öß“Ö ÃÖ¢ŸÖÖ ÆüÖêŸÖß ¾Ö •ÖÖæ úÖÆüß ‹ú¯ÖÖßµÖ ¸üÖ•Ö¾Ö™ü ÆüÖêŸÖß . †ÖŸÖÖ úÖÑӐÖÏêÃÖ ¯ÖÖ ¯Öæ¾Öá¯ÖÏ´Ö֝Öê ÃÖ¾ÖÔÃÖ´ÖÖ¾Öê¿Öú ¸üÖ×Æ»Öêü»ÖÖ ×¤üÃÖŸÖ ­ÖÖÆüß. ŸÖ¸ü ³ÖÖ¸üŸÖßµÖ •Ö­ÖŸÖÖ ¯ÖÖ ÆüÖ ¤ãüãÃÖ¸üÖ ²Ö›üÖ ¯ÖµÖÖÔµÖß ¸üÖ™üÒßµÖ ¯ÖÖ ׾֍ú×ÃÖŸÖ ÆüÖêŸÖ †ÖÆêü. †¿ÖÖ Ûã֟ÖßŸÖ ×¾Ö×¾Ö¬Ö ÃÖ´Öã¤üÖµÖÖÓ­Öß †Ö¯Ö»µÖÖ †Ö¿ÖÖ †ÖúÖӁÖÖÓÃÖÖšüß ×¾Ö×¾Ö¬Ö ¸ü֕֍úßµÖ ¯ÖÖ ˆ³Öê ú¸üÖê þÖÖ³ÖÖ׾֍ú †ÖÆêü. †¿ÖÖ ¯ÖÖÖÓ“µÖÖ Ö¤üßÔŸÖæ­Ö ¤êü¿ÖÖŸÖ †Ö‘ÖÖ›üß“Öê ¸ü֕֍úÖ¸üÖ †¾ÖŸÖ¸ü»Öê ¾Ö ŸµÖÖ´Öãôêû ׭֝ÖÔµÖ ¯ÖύÐßµÖÖ £ÖêÖ›üß ´ÖÓ¤üÖ¾Ö»Öß. ²ÖÆãü¯ÖÖßµÖ ¾µÖ¾ÖãÖê´Öãôêû ¸ü֕֍úÖ¸üÖ ¾µÖ֯֍ú —ÖÖ»Öê †ÖÆêü ¾Ö  ŸµÖÖ´Ö¬µÖê †­Öêú ÃÖ´ÖÖ•Ö ‘Ö™üúÖÓ­ÖÖ Ã£ÖÖ­Ö ×´ÖôûÖ»Öê»Öê †ÖÆêü. ”ûÖê™üµÖÖ ‘Ö™üúÖÓ­ÖÖÆüß ÃÖ´ÖÖ¾Öæ­Ö ‘ÖêÖÖ¸üß ¸ü֕֍úßµÖ ¯ÖÏ׍еÖÖ ×­Ö´ÖÖÔÖ ÆüÖêÖê Æêü »ÖÖêú¿ÖÖÆüß“Öê µÖ¿Ö“Ö †ÖÆêü.  •ÖÖê¯ÖµÖÕÓŸÖ ²Ö›üµÖÖ ¸üÖ™üÒßµÖ ¯ÖÖÖÓ­ÖÖ ÃÖ¾ÖÔ ‘Ö™üúÖÓ­ÖÖ ÃÖÖ´ÖÖ¾Öæ­Ö ‘ÖꝵÖÖŸÖ µÖ¿Ö µÖêŸÖ ­ÖÖÆüß ŸÖÖê¯ÖµÖÕÓŸÖ ²ÖÆãü¯ÖÖßµÖ ¾µÖ¾ÖãÖÖ Æüß ‡£Ö»Öß †¯Ö׸üÆüÖµÖÔŸÖÖ †ÖÆêü. ´ÖÖ¡Ö ÃÖ¬µÖÖ ×¾Ö¸üÖê¬Öß ¯ÖÖÖ­Öê ‹ÖÖ¤üÖ ´ÖãªÖ ÆüÖŸÖß ‘µÖÖ¾ÖÖ †Ö×Ö ŸÖÖê ¯ÖæÖÔŸ¾ÖÖÃÖ ­Ö ­ÖêŸÖÖ“Ö ¤ãüÃÖ¸üߍú›êü ¾ÖôûÖ¾Öê †ÃÖê “ÖÖ»Ö»êÖ»Öêê פüÃÖŸÖê.

           ׭֝ÖÔµÖ ­Ö ÆüÖꝵÖÖ“Öê ؍ú¾ÖÖ ×­ÖÖÔµÖÖ»ÖÖ ×¾Ö»ÖÓ²Ö ÆüÖꝵÖÖ“Öê ´ÖÆüŸ¾ÖÖ“Öê úÖ¸üÖ †Ö‘Ö֛ߓÖê ÃÖ¸üúÖ¸ü. ÃÖ¬µÖÖ µÖÖ²ÖÖ²ÖŸÖ †­Öêú •ÖÖ Ø“ÖŸÖÖ ¾µÖŒŸÖ ú¸üŸÖÖŸÖ. †­Öêú ¯ÖÖÖÓ“Öß †Ö‘ÖÖ›üß ú¹ý­Ö ÃÖ¸üúÖ¸ü ŸÖµÖÖ¸ü êú»Öê úß, ŸµÖÖ»ÖÖ ¸ü֕֍úßµÖ Ã£ÖîµÖÔ ­ÖÃÖŸÖê. ¸ü֕֍úßµÖ ²Öôû ú´Öß ¯Ö›üŸÖê †Ö×Ö ×­ÖÖÔµÖÖÓ­ÖÖ ×¾Ö»ÖÓ²Ö ÆüÖêŸÖÖê, †¿Öß  ÃÖÖ¾ÖÔס֍ú ×™üúÖ ÆêüÖŸÖê.  ŸµÖÖ»ÖÖ úÖÆüß ¯ÖÏ´Ö֝ÖÖŸÖ †Ö¬ÖÖ¸üÆüß †ÖÆêü. ‹úÖ“Ö ¯ÖÖÖ“Öê ÃÖ¸üúÖ¸ü †ÃÖê»Ö ŸÖ¸ü ¸ü֕֍úßµÖ Ã£ÖîµÖÔ †ÃÖŸÖê †Ö×Ö ¾ÖêÖÖ­Öê ׭֝ÖÔµÖ ÆüÖêŸÖÖŸÖ.  ´ÆüÖæ­Ö †¿ÖÖ †Ö‘ÖÖ›üµÖÖ Øú¾ÖÖ ‡ŸÖêú ¯ÖÖ ­ÖúÖêŸÖ †ÃÖê ¾ÖÖ™üŸÖê.

ÃÖÓ¤ü³ÖԐÖÎÓ£Ö-

1.       ›üÖò. ÃÖÖî. ¿Öã³ÖÖӐÖß ×¤ü­Öê¿Ö ¸üÖšß .(2013). ¸ü֕֍úßµÖ ×¾Ö“ÖÖ¸ü¯ÖΝÖÖ»Öß . úî»ÖÖ¿Ö ¯ÖÛ²»Öêú¿Ö­Ö, †Öî¸ÓüӐÖÖ²ÖÖ¤ü

2.       ›üÖò. ³ÖÖêôêû ³ÖÖ. »Ö. (1995). ¸ü֕֍úßµÖ ×ÃÖ¬¤üÖÓŸÖ. ׯ֯ÖôûÖ¯Öã¸êü †Ñ›ü Óú ¯ÖÛ²»Ö¿ÖÃÖÔ. ­Ö֐֯Öæ¸ü

3.       ›üÖò. ³ÖÖêôêû ³ÖÖ. »Ö. (1988). ¸ü֕֍úßµÖ ×ÃÖ¬¤üÖÓŸÖ †Ö×Ö ¸ü֕֍úßµÖ ×¾Ö¿»ÖêÂ֝Ö. ׯ֯ÖôûÖ¯Öã¸êü †Ñ›ü Óú ¯ÖÛ²»Ö¿ÖÃÖÔ. ­Ö֐֯Öæ¸ü

4.     ¯ÖÎÖ. ‘ÖÖӐָêüú¸ü דÖ.Ö. (1999). ¸üÖ•µÖ¿ÖÖØÖÖ“Öß ´Öã»ÖŸÖŸ¾Öê. ÁÖß ´ÖӐÖê¿Ö ¯Ö΍úÖ¿Ö­Ö, ­Ö֐֯Öæ¸ü